ΧΩΜΑ

Τα υλικά από τα οποία σχηματίζεται το  χώμα διαχωρίζονται στα παρακάτω κλάσματα:

Χοντρά αδρανή (χαλίκια)

Άμμος

Ιλύς (αδρανές υλικό που μοιάζει με τον  πηλό αλλά λειτουργεί σαν

         την άμμο επειδή αποτελείται από εξαιρετικά μικρούς κόκκους)

Πηλός 

Οργανικά υλικά

Κανένα από τα υλικά που αναφέρονται , ούτε ο πηλός από μόνος του, δεν είναι κατάλληλα για να γίνει το χώμα δομικό υλικό και απαιτείται ο συνδυασμός τους.  Έτσι είναι απολύτως αναγκαία  η χρήση και η ανάμειξη του πηλού με την άμμο. Το ζητούμενο είναι η κατάλληλη αναλογία των δύο βασικών συστατικών ώστε να δημιουργηθεί  λάσπη που ονομάζεται πηλοκονίαμα ή αργιλοκονίαμα.

Κάθε κλάσμα μηχανικής ανάλυσης του εδάφους παρουσιάζει ιδιομορφίες ως προς την σύστασή του. Στην περίπτωση της δόμησης με το χώμα, αυτό που επιθυμούμε είναι  να προδιαγράψουμε το υλικό έτσι ώστε να το βρίσκουμε παντού και μ’ αυτό να χτίζουμε. Με βάση την μέση διάμετρο των σωματιδίων του το χώμα αποτελείται από τα εξής τμήματα 

Βότσαλα	Χαλίκι	Άμμος	Ιλίς	Άργιλος
200 20 mm	20 έως 2 mm	2 έως 0,06 mm	0,06 - 0,002 mm	0.002 σε 0 mm

Τα χαρακτηριστικά του πηλού μεταβάλλονται ανάλογα με την ποσότητα νερού που περιέχει Όταν είναι αρκετά «βρεγμένος» είναι εύπλαστος. Όταν μένει στον αέρα ξεραίνεται και στερεοποιείται.  Ο πηλός είναι το υλικό που συνδέει σαν κόλλα (συνδετική κονία) τα αδρανή υλικά (άμμο κ.α.) που περιέχονται στην λάσπη και σχηματίζει το πηλοκονίαμα ή αργιλοκονίαμα. Κατά την ξήρανσή-στερεοποίησή του στον αέρα συστέλλεται και ανάλογα με την σύστασή του και την υγρασία που περιέχει, η συστολή μπορεί να είναι 10%-25% του όγκου του. Τα αδρανή υλικά (χαλίκια, χονδροκόκκη άμμος) δημιουργούν ένα πλέγμα το οποίο θα «κολλήσει» ο πηλός. Το πλέγμα αυτό πρέπει να είναι τέτοιο ώστε όταν ο πηλός χάσει το νερό του και ξεραθεί, να συσταλεί σε επαρκή όρια, χωρίς να παραμορφωθεί πολύ, να μην παρουσιάσει εμφανής ρηγματώσεις και να έχει επαρκείς μηχανικές αντοχές.

Για να υπολογίσουμε με σχετική ακρίβεια τα ποσοστά άμμου και πηλού χρησιμοποιούμε αρκετές δοκιμες, όπως :

Μέθοδος του βάζου

Το χώμα αποτελείται από διάφορα τμήματα που ταυτοποιούνται με βάση το μέγεθος τους.

Αυτό περιγράφεται στην μηχανική ανάλυση του εδάφους, που γίνεται όπως περιγράφεται παρακάτω. Για το τεστ αυτό θα χρειαστούμε ένα βαζάκι, ένα μαρκαδόρο, λίγο αλάτι και το χώμα που θέλουμε να ελέγξουμε. Κοσκινίζουμε το χώμα, ώστε να αφαιρεθούν το σωματίδια με μεγεθος πάνω από 2-3mm. Στην συνέχεια

1. Γεμίζουμε το 1/3 του βάζου με το χώμα και στη συνέχεια βάζουμε νερό μέχρι να γεμίσουν τα 2/3 του βάζου. Προσθέτουμε και μια κουταλιά αλάτι που θα βοηθήσει το διάλυμα να καθαρίσει πιο εύκολα.

2. Κλείνουμε το καπάκι και το αναδεύουμε ανακινώντας το μέχρι να διαλυθεί τελείως το χώμα στο νερό και να σχηματιστεί ένα ομοιογενές χωμάτινο γαλάκτωμα!

3. Το τοποθετούμε πάνω σε μία επίπεδη επιφάνεια. Το μείγμα θα αρχίσει να κατακάθεται.

4. Στα πρώτα 20 δευτερόλεπτα θα πέσουν στον πάτο του βάζου τα αδρανή (πετραδάκια) και η χοντρή άμμος. Σημειώνουμε στο πλάι του βάζου μία οριζόντια γραμμή στο σημείου που ξεχωρίζει με το πιο πάνω επίπεδο. 

5. Μετά από 10 λεπτά σημειώνουμε πάλι μία οριζόντια γραμμή που πλέον θα μας δείξει πόση ψιλή άμμο και ιλύς έχει το χώμα μας. 

6. Στη συνέχεια περιμένουμε να καθαρίσει το νερό που έχει απομείνει και σημειώνουμε μία

τελευταία οριζόντια γραμμή στο σημείο που ξεχωρίζει το νερό από το χώμα. Ανάμεσα στις

δύο τελευταίες γραμμές βρίσκεται ο πηλός μας. Ο πηλός για να κατακαθίσει μπορεί να χρειαστούν λίγες ώρες ή ακόμα και μέρες. Στην περίπτωση που το νερό καθαρίσει πολύ

γρήγορα (εντός 30 λεπτών) τότε μάλλον θα πρέπει να βρούμε άλλο χώμα.

7. Πλέον οι γραμμές που έχουμε σημειώσει στο βάζο μας δίνουν με καλή προσέγγιση των

ποσοστών του αργίλου και άμμου στο χώμα.

Στην περίπτωση που έχουμε πολύ περισσότερο πηλό από το 25%, τότε θα πρέπει να

προσθέσουμε άμμο στο τελικό μας μίγμα. Στην αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να

προσθέσουμε πηλό ή (καλύτερα) να βρούμε άλλο χώμα.

Στο τέλος αφού έχουμε καθορίσει πια είναι περίπου η αναλογία πηλού και άμμου στο χώμα

μας, κάνουμε 3-4 πλιθιά  στα οποία “παίζουμε” με την αναλογία, δηλαδή ένα πλιθί το

φτιάχνουμε με λίγο λιγότερο άμμο, ένα με λίγη περισσότερη και το τελευταίο με ακόμη

περισσότερη. Το τούβλο που θα είναι πιο σκληρό και δεν θα “τρίβει” καθορίζει και την

τελική μας επιλογή για την αναλογία του χαρμανιού μας. Είναι σημαντικό το τεστ με το βαζάκι να γίνει περισσότερες από μία φορά με χώματα που έχουμε πάρει από διαφορετικά σημεία. Έτσι θα έχουμε μία καλύτερη εικόνα για το χώμα μας